OCTAVIO PAZ (II)

^^^

Κ Λ Ι Κ στην φωτό !

[...]
Η εφηβεία αποτελεί ρήξη με τον παιδικό κόσμο και στιγμή ανάπαυλας μπροστά στον κόσμο των ενηλίκων. Ο Σπράνγκερ αναφέρει τη μοναξιά ως χαρακτηριστικό γνώρισμα της εφηβείας. Ο μοναχικός Νάρκισσος είναι η ίδια η εικόνα του εφήβου. Κατά την εφηβεία ο άνθρωπος αποκτά για πρώτη φορά συνείδηση της μοναδικότητας του. Παρεμβαίνει όμως και πάλι η διαλεκτική των αισθημάτων. Η εφηβεία, ως άκρα συνειδητοποίηση του εαυτού μας, μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με την απολησμονιά του εαυτού μας, με την πλήρη παράδοση. Γι' αυτό η εφηβεία δεν είναι μόνο η ηλικία της μοναξιάς, αλλά και η εποχή των μεγάλων ερώτων, του ηρωισμού και της θυσίας. Δικαιολογημένα ο λαός φαντάζεται τον ήρωα και τον εραστή ως εφηβικές μορφές. Η εικόνα του εφήβου ως όντος μοναχικού, κλεισμένου στον εαυτό του, κατατρυχόμενου από τον πόθο ή τη δειλία, έχει πάντα σχεδόν ως αντίποδα την παρέα των νέων που χορεύουν, τραγουδούν ή περπατούν όλοι μαζί. Ή του ζευγαριού που σουλατσάρει  κάτω από πράσινες δενδροστοιχίες. Ο έφηβος ανοίγεται στον κόσμο: στον έρωτα, στη δράση, στη φιλία, στον αθλητισμό, στον ηρωισμό. Η λογοτεχνία όλων των λαών της εποχής μας -με ενδεικτική εξαίρεση την ισπανική, όπου οι νέοι εμφανίζονται μόνο ως αλήτες ή ορφανοί- είναι γεμάτη από μοναχικούς εφήβους, που επιζητούν επικοινωνία μέσω του γάμου, της στράτευσης, της υποταγής σε ένα όραμα. Η εφηβεία είναι το νυχτέρι των όπλων προτού βγείς στον κόσμο της δράσης.
[...]
Η διαλεκτική της μοναξιάς -"the twofold motion of withdrawal-and-return", η αμφίδρομη κίνηση παλίρροιας και άμπωτης, κατά τον Τόυνμπη- διαγράφεται ευκρινώς στην ιστορία όλων των λαών. Ίσως οι αρχαίες κοινωνίες, απλούστερες από τις δικές μας, να αποτελούν πιό εύγλωττα παραδείγματα αυτής της αμφίδρομης κίνησης.
[...]
Το αίσθημα της μοναξιάς, η νοσταλγία ενός σώματος απ΄όπου μας ξερίζωσαν, είναι νοσταλγία χώρου. Σύμφωνα με μιά πανάρχαια αντίληψη που απαντά σε όλους σχεδόν τους λαούς, ο χώρος αυτός δεν είναι άλλος από το κέντρο του κόσμου, από τον ομφαλό της γης. Συχνά με τον τόπο αυτό ταυτίζεται ο παράδεισος... [...]
[...]
Κάθε ετοιμοθάνατη κοινωνία ή κοινωνία που κινδυνεύει να μείνει στείρα επιζητεί τη σωτηρία της δημιουργώντας έναν μύθο λύτρωσης, που είναι ταυτόχρονα μύθος γονιμότητας, δημιουργίας. Μοναξιά και αμάρτημα ανάγονται σε "κοινωνία" και γονιμότητα. Και η δική μας κοινωνία δημιούργησε το μύθο της. Η στειρότητα του αστικού κόσμου οδηγεί στην αυτοκτονία ή σε ένα πρότυπο δημιουργικής μέθεξης. Αυτό είναι, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Ορτέγα ι Γκασέτ, το "θέμα των καιρών μας" : η ουσία των ονείρων μας και το νόημα των πράξεων μας.
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει την αξίωση να σκέπτεται εν εγρηγόρσει. Αυτός όμως ο στοχασμός εν εγρηγόρσει είναι που μας έχει οδηγήσει στους δαιδάλους ενός εφιάλτη, όπου τα κάτοπτρα της λογικής πολλαπλασιάζουν τους θαλάμους των βασανιστηρίων. Αν ποτέ κατορθώσουμε να βγούμε, θα διαπιστώσουμε ότι ονειρευόμασταν μ' ανοιχτά τα μάτια κι ότι τα όνειρα της λογικής είναι αποτρόπαια. Ίσως τότε ξαναρχίσουμε να ονειρευόμαστε με τα μάτια κλειστά.



(Αποσπάσματα από : "Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ", κεφ. : "Η Διαλεκτική της Μοναξιάς", μτφ από τα ισπανικά : Ντιάνα Μπόμπολου, Eκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, αθήνα - Δεκ. 1995 / σελ. 273, 275, 279 και 284-285 αντίστοιχα)

* * * * * * *