[...]
Τα λεγομενα του Αριστοτελη τα σχετικα με την τραγωδια ειναι γνωστα. Θ' αναφερω εδω τα πιο σπουδαια.
Η τραγωδια, λεει, ειναι μια "μιμησις πραξεως σπουδαιας... δια ελεου και φοβου περαινουσα την των τοιουτων παθηματων καθαρσιν ". Ηταν αρχικα
" αυτοσχεδιαστικη " και " σατυρικη ", δηλαδη, ακολαστη, και ξεπηδησε " απο των εξαρχοντων τον διθυραμβον ", επειτα αναπτυσσοταν σιγα - σιγα εως οτου " επαυσατο, επει εσχε την εαυτης φυσιν ". Δεν ειχε αρχικα παρα εναν μοναχα ηθοποιο, τον ποιητη τον ιδιο. Ο Αισχυλος εισηγαγε το δευτερο ηθοποιο, κι ο Σοφοκλης τον τριτο. Ενα χαρακτηριστικο της τραγικης πλοκης, ειναι η " αναγνωρισις ", δηλαδη, μια " εξ αγνοιας εις γνωσιν μεταβολη ", κι εν' αλλο η " περιπετεια ", δηλαδη, " η εις τουναντιον των πραττομενων μεταβολη ". [... ]
Η τραγωδια, κατα τον Αριστοτελη, ειναι μια μιμηση. Κατω απο το φως της νεωτερης ανθρωπολογιας, ειμαστε σε θεση να πουμε, πως ο πυρηνας τοσο της τραγωδιας οσο και της ποιησης, βρισκεται στο μιμητικο χορο της πρωτογονης κοινωνιας.
Τι θα πει, ομως, μιμητικος χορος? Ας παρουμε ενα παραδειγμα.
Τα κοριτσια μιας πρωτογονης φυλης, καλλιεργουνε τους αγρους. Το νεαρο σπαρτο κινδυνευει να ρημαχτει απο τους ανοιξιατικους ανεμους. Για ν' αποτρεψουν τον κινδυνο αυτο, τα κοριτσια χορευουν, μιμουμενα με τα κορμια τους την ορμη του ανεμου και το μεγαλωμα του σπαρτου, και χορευοντας τραγουδανε, παρακαλωντας το σπαρτο να κανει κ' εκεινο το ιδιο.
Αυτος ειναι ο μιμητικος χορος. Οι χορευτες πραγματοποιουν με τη φαντασια τους την εκπληρωση της θελησης τους. Πιστευουν πως με τη μιμητικη μαγεια του χορου, μπορουνε ν' αναγκασουν τη φυση να κανει οτι θελουνε. Η πιστη αυτη ειναι βεβαια λαθεμενη. Ο χορος, δεν μπορει ναχει καμμιαν αμεση επιδραση πανω στη φυση. Μπορει, ομως, να επιδρασει στα ιδια τα κοριτσια, που, εμπνευσμενα απ' το χορο, γυριζουν στη δουλεια τους με περισσοτερη εμπιστοσυνη, και ετσι με περισσοτερη ενεργεια. Κι επομενως ο χορος ασκει καποια επιδραση και στο σπαρτο. Ο χορος αλλαζει την υποκειμενικη των σταση απεναντι στο περιβαλλον τους, και ετσι αλλαζει εμμεσα και το περιβαλλον.
[... ]
( μουσικη Τακη Φαραζη )
... προτιμηστε να το δειτε στο you tube...
[... ]
Με την κατοπινη εξελιξη της πρωτογονης κοινωνιας, οι τελετες αλλαξαν το χαραχτηρα τους. Οι πιο σπουδαιες απο τις αλλαγες ητανε δυο.
Πρωτα χωριστηκαν τα δυο φυλα. Η ενηλικωση του καθε φυλου εγινε μια μυστικη τελετη, οπου απαγορευονταν αυστηρα η συμμετοχη του αλλου, με αποτελεσμα να διαφοροποιηθουν οι δυο τελετες. Η ενηλικιωση των κοριτσιων διατηρησε τη σχεση της με την καλλιεργεια της γης, που παρεμενε ακομα καθηκον των γυναικων. Απο τετοιες τελετες εξελιχτηκε στην προ'ι'στορικη Ελλαδα, το πανηγυρι που μας ειναι γνωστο με το ονομα Θεσμοφοριαζουσες, μια μυστικη γιορτη των γυναικων' και φαινεται πως απο μια τοπικη γιορτη των Θεσμοφοριων αναπτυχθηκε στην ιστορικη εποχη, η πιο γνωστη απ' ολες τις αρχαιες γιορτες, τα Ελευσινια Μυστηρια. Η ενηλικιωση των αγοριων προσαρμοστηκε στις αναγκες του πολεμου, και ετσι εγινε μια δικιμασια στρατιωτικης και αθλητικης υπομονης, ιδιαιτερα στη Σπαρτη και στην Κρητη. Απο τετοιες τελετες εξελιχτηκαν τα Ολυμπια και τ' αλλα αθλητικα πανηγυρια. [... ]
Η δευτερη αλλαγη, ηταν η εξελιξη της μυητικης εταιριας, που βρισκεται σε πολλα μερη της Εγγυς Ανατολης, συνδεμενη με την ιερατικη βασιλεια. Η μυητικη εταιρια, ο Διονυσιακος θιασος της αρχαιας Ελλαδας, ειναι μια ομαδα απο αντρες η γυναικες, που συναντιουνται κρυφα εξω απο την πολη, και τελουν εκει μυστικες τελετες, που κατεβαινουν απο τις τελετες της πρωτογονης ενηλικιωσης. Επικεφαλης τους ειναι ενας ιερεας, που ενσαρκωνει το θεο. Κατα τη διαρκεια των τελετων οι θιασωτες γινονται ενθεοι, δηλαδη εκστατικοι. Προξενουνε την εκσταση με τεχνητα μεσα, λογου χαρη, τρωγουν τα φυλλα του κισσου η της δαφνης. Ειναι γεγονος, πως τα φυτα αυτα ειναι τοξικα, και οποιος τα τρωγει, υποκειται σε ψευδαισθησεις. Στην κατασταση αυτη παρακρουονται οι θιασωτες, και ενας τους σκοτωνεται απο τους αλλους. Ο θανατος του σημαινει, πως ο θεος που τον κατεχει πεθαινει και ξαναγεννιεται.
[... ]
( αποσπασματα απο: " Διαλεξεις για τον Αρχαιο Ελληνικο Πολιτισμο - η γενεση της τραγωδιας ", του GEORGE THOMSON - ελληνιστη καθηγητη στο Παν/μιο του Μπιρμιγχαμ, εκδ. " Εκδοτικον Ινστιτουτον Αθηνων ", αθηνα 1961-62 )
σημ. του blogger : οι διαλεξεις αυτες δοθηκαν στο θεατρο " Κοτοπουλη - Rex ", σε απταιστη νεοελληνικη γλωσσα - της οποιας ο καθηγητης ηταν αριστος γνωστης - στο καταμεστο θεατρο!..
